Гук [дз’] і яго абазначэнне на пісьме. Урок беларускай мовы. 2 клас.

План-канспект урока беларускай мовы ў 2 класе па тэме: Гук [дз’] і яго абазначэнне на пісьме. Урок № 17

Распрацоўка урока: настаўнік пачатковай школы Шумінская Таццяна Мікалаеўна

Тэма: Гук дз і яго абазначэнне на пісьме

Мэта: Адпрацоўваць арфаэпічна правільнае вымаўленне гука [дз’] у словах і сказах, навык чытання па-беларуску.

Задачы:

• працягваць фарміраваць уменні асэнсаванага ўспрымання беларускага маўлення на слых і пры чытанні;
• фарміраваць уменні працаваць з рознымі крыніцамі інфармацыі (перакладны слоўнік, інтэрнэт-пошук);
• узбагачаць слоўнік навучэнцаў словамі – назвамі месяцаў года, словамі – назвамі лікаў ад 1 да 10;
• развіваць уважлівасць, крытычнае мысленне, вуснае звязнае маўленне вучняў;
• выхоўваць ветлівасць, пачуццё узаемадапамогі.

Абсталяванне і матэрыялы: магнітныя карткі літар д, з і гука [дз’] для канструявання схемы-правіла, падручнік Беларуская мова 1 для школ з рускай мовы навучання Свірыдзенка В.І., руска-беларускі слоўнік, індывідуальныя карткі-скарбонкі беларускіх слоў.

Тып урока: камбінаваны урок.

Ход урока:

1. Арганізацыйны момант

-У нас зараз урок рускай мовы? (Не.)

-У нас урок беларускай мовы? (Так.)

-На уроку беларускай мовы мы будзем размаўляць па-англійскі? (Не.)

-На уроку беларускай мовы мы будем размаўляць па-беларуску? (Так.)

-Добра. Сядайце, калі ласка.

2. Праверка дамашняга задання. Актуалізацыя ведаў

-Якое слова вы падкрэслілі ў дамашнім практыкаванні? (Дзень.)

-Які асаблівы гук патрабуе нашай увагі ў гэтым слове? (Гук [дз’].)

-Чаму нам трэба звяртаць увагу на гэты гук? (Таму, што ў беларускай мове гук [дз’] абазначаецца дзвюма літарамі д і з. І ў беларускай мове спалучэнне гэтых літар трэба чытаць не так, як у рускай мове.)

Падчас адказу на пытанне на досцы вывешваецца схема-правіла з картак дэвюх літар “д”, “з” і аднаго гука “[дз’]”.

3. Аб’яўленне тэмы і мэты ўрока

-Сёння мы працягнем работу з гукам [дз’]. Тэма урока – “Гук [дз’] і яго абазначэнне на пісьме”.

-Якія уменні па тэме вы зможаце палепшыць на ўроку? (Выказваюцца меркаванні дзяцей.)

-Так, вам трэба адпрацаваць правільнае вымаўленне гука [дз’], правільнае абазначэнне гэтага гука на пісьме, а таксама палепшыць свае ўменні чытаць па-беларуску. Акрамя таго, на уроку вам могуць сустракацца новыя беларускія словы і вы зможаце папоўніць свой слоўнікавы запас.

4. Праца па тэме урока

-Сядзьце роўна, адгарніце сшыткі. Запішам дату: 2 верасня.

Настаўнік намерана дапускае памылку ў назве месяца. Ужо наступіў новы месяц “кастрычнік”. На гэтым моманце фарміруецца уважлівасть навучэнцаў. Далей праца адбываецца ў залежнасці ад рэакцыі дзяцей.

1 варыянт, калі вучні самі заўважылі памылку:

-Вельмі добра, што вы не дазваляеце мне памыліцца!

2 варыянт, калі вучні не заўважылі памылку:

-Ой. Скажыце, а я ўсё правільна напісала?

-Што ж не так? (Фарміраванне крытычнага мыслення.)

-Трэба даведацца, як называецца новы месяц “октябрь” па-беларуску. Можа, хто з вас ужо ведае?

-Калі вы не ведаеце, то як нам запісаць дату? (Выказваюцца меркаванні дзяцей.)

-Так, можна запытаць у настаўніка, можна адшукаць адказ у інтэрнэце. Але самае лепшае – самому знайсці правільную інфармацыю. Мы звернемся да перакладнога слоўніка.

Праца з перакладным руска-беларускім слоўнікам. Слова шукае вучань.

-Запішыце дату правільна.

2 красавіка

Класная работа

Чыстапісанне.

-На чыстапісанні будем трэнаваць прыгожае напісанне спалучэння літар дз і літар, якія сустракаюцца пасля яго. Назавіце, якія літары ў беларускай мове могуць стаяць пасля спалучэння літар дз. Чаму? (Тыя галосныя, якія абазначаюць мяккасць папярэдняга зычнага гука: е, ё, я, ю, і, а таксама літара ь.)

Дзі дзе дзё дзя дзю дзь

Самаацэнка па крытэрыі “акуратнасць”.

Запіс слоў з гукам [дз’] пад дыктоўку.

-Запішыце ў сшыткі словы пад дыктоўку. Хто хоча напісаць словы на досцы? (1 вучань працуе на досцы.)

дзяцел дзюба дзік

Праверка напісання слоў.

Самаацэнка па крытэрыі “правільнасць”.

-Палічыце, колькі літар атрымалася ў слове “дзяцел”? (6 літар.) Колькі гукаў у слове “дзяцел”? (5 гукаў.)

-Палічыце, колькі літар атрымалася ў слове “дзюба”? (5 літар.) Колькі гукаў у слове “дзюба”? (4 гукаў.)

-Палічыце, колькі літар атрымалася ў слове “дзік”? (4 літары.) Колькі гукаў у слове “дзік”? (3 гукаў.)

-Чаму так атрымалася, што ў кожным слове гукаў менш, чым літар? (Тлумачэнні дзяцей.)

-Зрабіце вывад: Колькі літар патрэбна, как запісаць адзін беларускі гук [дз’]? (2 літары.) Назавіце гэтыя літары. (Літары д, з.).

-Колькі гукаў трэба вымавіць, калі вы бачыце спалучэнне літар д і з? (1 гук.) Які гэта гук? ([дз’])

-Ці правільна я чытаю: [д-з’ед]? (Не.)

-А як трэба чытаць? ([дз’ед])

Работа з падручнікам.

-Адгарніце падручнік на старонцы 57. Практыкаванне 109. Што трэба зрабіць?

Чытанне задання вучнем.

-Чаму мы навучымся з дапамогай такога практыкавання? (Правільна чытаць словы са спалучэннем літар дз. Правільна вымаўляць гук [дз’].)

Чытанне слоў слупкамі. (1 чалавек.)

Чытанне слоў радкамі. (1 чалавек.)

Праца ў парах.

-Зараз вы папрацуеце ў парах: 1 вучань чытае – другі слухае. Потым мяняецеся.

-Калі вы закончыце працу ў парах, пакажыце гэта рукамі.

Практыкаванне 110. Заданне чытае вучань.

Чытанне скорагаворкі.

Адказы на пытанні практыкавання.

-Якое слова ветлівасці сустрэлася ў скорагаворцы? (Дзякуй.) Які асаблівы гук беларускай мовы ёсць у ім? (Гук [дз’].)

-Запішыце слова “Дзякуй” у сшыткі.

Развіццё маўлення. Заданне чытае вучань.

-Якія словы вы выкарыстаеце, как вам дапамаглі? (Пожалуйста.) Як гучыць гэта слова па-беларуску?

Пошук інфармацыі ў руска-беларускім перакладным слоўніку. (Калі ласка.)

-Запішыце словы “калі ласка” ў сшыткі.

Праца ў парах па развіцці вуснага звязнага маўлення.

-Разыграйце размову па апісанай сітуацыі з суседам па парце.

Практыкаванне 111. Заданне чытае вучань.

Чытанне верша.

-Чаму школьны званок параўноўваецца з жаўруком? Што нам трэба ведаць, как адказаць на гэта пытанне? (Трэба ведаць, хто такі жаўрук.) Хто такі жаўрук? (Адказы дзяцей, калі няма правільнага адказу – пошук у перакладным слоўніку.)

-Запішыце словы ветлівасці з верша ў сшыткі.

дзень добры

Развіццё маўлення. Заданне чытае вучань.

-Назавіце па-беларуску асеннія месяцы. (Верасень, кастрычнік, лістапад.)

*Пры неабходнасці можна звярнуцца да перакладнога слоўніка.

-У які месяц восені пачынаецца вучэбны год? (Патрабуецца поўны, прыгожы адказ: Вучэбны год пачынаецца ў верасні.)

Практыкаванне 112.

-Паглядзіце на малюнак. Што вы бачыце?

-Дапоўніце сказы словамі. Трэба словы браць у “Словах для даведкі”.

-Запішыце два сказы на выбар. Падкрэсліце словы, у якіх вымаўляецца гук [дз’].

Праверка выканання задання:

-Якія сказы запісалі? Якое слова падкрэслілі? Хто запісаў другія сказы?

Самаацэнка выкананага задання па крытэрыі “правільнасць”.

Развіццё маўлення. Заданне чытае вучань.

-У каго з вас імя ці прозвішча мае гук [дз’]?

Настаўнік запісвае названыя імёны і прозвішчы на досцы.

Дзмітрый Уладзіслаў Дзяніс

-Спішыце ў сшыткі. Падкрэсліце спалучэнне літар дз і літару, якая абазначае мяккасць гука [дз’].

-Якая літара паказвае мяккасць гука [дз’] у слове Дзяніс? (я)

-Якая літара паказвае мяккасць гука [дз’] у слове Уладзіслаў? (і)

-Якая літара паказвае мяккасць гука [дз’] у слове Дзмітрый? (!?)

Праблемная сітуацыя: у слове Дзмітрый няма літары, якая абачначае мяккасть гука [дз’]. Чамы тады настаўнік не напісаў проста “Д” ці мяккі знак пасля Дз, как паказаць мяккасць?

Вырашэнне сітуацыі:

-У беларускай мове сустракаюцца і такія “хітрыя” словы. Я прапаную вам проста запомніць іх напісанне, каб не рабіць памылак. А ў старэйшых класах вы даведаецеся пра такія словы больш. Ці, можа, нехта хоча сам правесці ў вольны час даследаванне, чаму так бывае?

Практыкаванне 113.

-Палічыце ад 1 да 10. Запішам словы – назвы лікаў, у якіх сустракаецца гук [дз’].

адзін дзевяць дзесяць

-Падкрэсліце гук [дз’] і літару, якая паказвае яго мяккасць.

Развіццё звязнага вуснага маўлення. Заданне чытае вучань.

-У колькі гадзін пачынаюцца заняткі у школе? (Патрабуецца поўны, прыгожы адказ: Заняткі ў школе пачынаюцца ў восем гадзін.)

5. Падвядзенне вынікаў урока.

-У вас на парце ёсць картка-скарбонка беларускіх слоў. Разгарніце скарбонку і запішыце у яе 1-3 беларускія словы, якія сёння на уроку вы пачулі ўпершыню.

-Па якой тэме мы сёння працавалі? (Гук [дз’] і яго абазначэнне на пісьме.)

-Раскажыце, якія новыя веды вы атрымалі на ўроку па тэме «Гук [дз’] і яго абазначэнне на пісьме»?

6. Рэфлексія

-Ці давольныя вы сваёй працай на ўроку?

Чтобы не пропустить ничего, что происходит и публикуется на блоге, подписывайтесь ЗДЕСЬ. И не забудьте оставить чуть ниже свой комментарий 😉 Я ценю ваше мнение!

С уважением и любовью, Татьяна Саксон